Bir an için trafikte size doğru gelen arabayı algılayamadığınızı düşünün. Fakat durduğu anda onun bir araba olduğunu algıladığınızı. Basketbol maçı izlerken oyuncuları ve topu, fotoğraf sahnelerinin peş peşe oynatıldığı şekilde algıladığınızı düşünün; kesik kesik ve boşluklarla… Hareket eden nesneleri algılamasanız hayat ne kadar zor olurdu değil mi? Peki böyle bir algı bozukluğunun var olduğunu biliyor muydunuz?

Akineptosia olarak bilinen bu durum pek de sık rastlanmayan ama bizlere hareket algısının derinliklerini anlamamıza yardımcı olan bir bozukluk. Beyinde V5 veya MT olarak bilinen alanların hasar alması sonucu oluşan bu bozuklukta kişiler hareket eden nesneleri stop-motion filmler gibi algıladığını söylüyor.

Yapılan çalışmalara göre hareket algısı gözlerdeki magno selular hücrelerden başlayıp dorsal yolakla devam ediyor. Bu kısım hareket algısının farkındalığımız dışında gerçekleşen bilinçaltı yönünü oluşturuyor. Bu bilgilerin işlenme sürecinde biz bunu deneyimleyemiyoruz. Fakat oksipital lobun ekstrastriat korteksi içinde yer alan MT (V5)  alanı bizim yaşadığımız bilinçli hareket deneyimi oluşturuyor gibi görünüyor.Bu alanın nesnelerin yön ve hızlarını algılamakla özelleşen nöronlardan oluştuğu bir takım araştırmalarla bulunmuş.

L.M. adında bir kişinin, geçirdiği felç sonucu oksipital ve temporal beyin alanlarında hasarlar oluşmuş. Renk, derinlik, nesne algısı normal olduğu halde hareket eden şeyleri algılamakta zorlandığını belirtmiş ve bu şikayetle doktora gitmiştir. Beyni incelenen L.M’nin  MT alanında hasar oluştuğu bulunmuş.

Fotoğraf Kareleriyle Çay Doldurmak

L.M caddeden karşıdan karşıya geçmekten korktuğunu, çünkü arabanın ilk başta uzakta ama hemen ardından bir anda yanında belirdiğini belirtmiştir. Yine çay koyarken bir an için çayın bardakta donmuş halde göründüğünü ama hemen ardındaki bir anda çayın taştığını belirtmiştir.

Nesneleri tanımasında, onların yerini algılamasında bir problem olmadığı aktardığı deneyimlerde bariz bir şekilde görülmektedir. Fakat dünyanın hareketli yüzü onun için can sıkıcı bir deneyim haline gelmiştir.

Görme birçok alt bileşenden oluşan bir deneyim. Hareket, derinlik, şekil, renk gibi bileşenler, bir bütünlük içerisinde deneyimliyoruz. Fakat bu bileşenlerin işlemlenmesi birbirleri arasındaki etkileşimlerle farklı farklı düzeylerde gerçekleşiyor. Sonraki yazılarımızda sizlere nesnelerin “nerede” olduğunu algıladığımız ve o nesnelerin “ne” olduğunu algıladığımız yapılardan bahsedeceğiz. Bizimle kalın 🙂

Kaynaklar

Alıcı, T (2013).  Gerçek Bir Yanılsama: Bilinç. Metis Bilim.

http://www.hms.harvard.edu/bss/neuro/bornlab/lab/papers/born-bradley-mt-arn2005.pdf