Sağ Beyin vs. Sol Beyin | Ayrık Beyin Nedir?

Bilincin ne olduğunu anlamamız ya da beynin her bir gizemli noktasını çözebilmemiz için daha kırk fırın ekmek yememiz gerekmesine rağmen beyinleri farklı çalışan vakaların varlığı bizi sadece hayrete düşürmekle kalmıyor, bilimin cevap aradığı sorulara daha değişik açılardan bakmamıza yardımcı oluyor ve hatta bizi yanıtlara daha da yakınlaştırıyor diyebiliriz. Belki de en ilginç vaka örnekleri ayrık beyin durumlarında ortaya çıkıyor.

Beyinin Sağı Solu Belli Olmaz

Mesela Victoria… küçüklüğünden beri geçirdiği epilepsi nöbetleri artık yaşamını sürdüremeyecek kadar engellediğinde beyin ameliyatı olmaya karar verdi. Beyninin sağı ve solu arasındaki iletişimi sağlayan köcorpus-callosum-2-7861prünün, yani “korpus kallozum” denilen yoğun sinir liflerinin, kesilmesiyle geçirdiği nöbetlerin de azalacağını umuyordu.

“Ayrık beyin” ameliyatı geçirdikten sonra ise sağ eliyle sol elinin bir türlü anlaşamadığını gördü. Sağ eli dolaptan bir kıyafet seçerken sol eli ise elbiseyi geri askıya asıyordu. Ayrıca bu “anlaşmazlıkları” yaşayan sadece Victoria değildi; ayrık beyin ameliyatı sonrası birçok hasta ellerinin akıl dışı davrandıklarını belirtmektedirler. Hastalar bir kitabı heyecanla okudukları sırada sol ellerinin kitabı bıraktıklarını bildirebiliyorlar. Pembe diziden çıkmış gibi duran öyküler de var tabii, bir başka vakada ise ayrık beyne sahip bir hasta bir eliyle karısını dövmeye çalışırken diğer eliyle karısını korumaya çalışmış ! Peki aynı anda hem Tanrı’ya inanıp hem inanmayabilir misiniz ? Eğer ayrık beyin ameliyatı geçirdiyseniz konuşurken inandığınızı söyleyebilirsiniz ama sol eliniz Tanrı’nın var olmadığını düşündüğünüzü kağıda dökebilir. İyi ama gerçekten Tanrı’ya inanıyor musunuz yoksa inanmıyor musunuz ya da o adam karısını dövmek istemiş miydi yoksa ona zarar vermek istemiyor muydu ? Her ikisi de mümkün !

Beyin Nasıl Ayrılıyor ?

Beynimiz iki simetrik serebral yarım küreden oluşur, neredeyse aynı gözükmesine rağmen otopsilerde sol yarı kürenin hemen hemen her zaman daha büyük olduğu görülmüştür. Sol yarım kürede birbiriyle bağlantılı birçok kısa sinir lifi bulunurken, sağ yarım kürede daha uzun ve daha geniş bağlantıları olan sinir lifleri vardır. Ayrıca koku hariç tüm duyu sinyalleri zıt taraftan beynimize ulaşır. Sağ gözümüzün gördüğü sol hemisferde işlemlenirken, sağ burun deliğimizden gelen koku sağ hemisfere ulaşır.

ayrık beyinAyrık beyin hastalarıyla pek çok çalışma yapılmıştır. En basit çalışmalardan birinde çiçek koklayan katılımcılardan çiçeği göstermesi ya da ne kokladığını söylemesi istenmektedir. Eğer kişi ayrık beyine sahipse ve çiçeği sağ tarafından kokladıysa sağ eliyle çiçeği göstermekte bir sorun yaşamazken, ne kokladığı sorulduğunda ise “Ben bir şey koklamadım.” cevabını verebilir. Tam tersi de mümkün, sol tarafıyla koklayan kişi bir çiçeği kokladığını söyleyebilir ama sağ eliyle neyi kokladığını gösteremez. Tüm bunların sebebi beynin konuşma ile ilgili becerilerinin sol yarım kürede yoğunlaşmasıdır. (Yine de tüm insanların konuşma merkezleri sol tarafta değildir, bazı solak kişilerin konuşma merkezleri sağ hemisferdedir.) Yani ayrık beyinli kişiler konuşurken sadece sol hemisferleriyle iletişim kurabilmektedirler. Sözel davranış ile ilgili beyin kısımları ve diğer kısımlar arasındaki bağlantı koptuğunda bilinç de kesilir. Kısacası sözel davranış ile ilgili beyin kısımları bilinçten sorumlu olabilir; bilinç kendi kendimiz ile konuşmamız diyebiliriz.

Ve Beyin Sağ Gösterip Sol Vuruyor !

Tüm bu ayrık beyin çalışmaları ve vakaları sonucunda beynimizin bir uzmanlaşma içinde olduğunu görüyoruz. Sol hemisferin konuşmada, matematikte ve kendini tanımada iyi ve analitik olması gibi sağ hemisfer ise sözel olamayan konularda, mekansal problemlerin çözümünde, başkalarını tanımada iyi ve daha holistik (bütüncül) olduğu unutulmamalıdır. Tüm bu uzmanlaşma tartışmaları hangi tarafı daha çok kullandığımız sorusunu gündeme getirmiştir. Beynimizin sağ tarafını mı sol tarafını mı daha çok kullandığımız, yaratıcı ve analitik tarafımızın neresi olduğu konuları medya tarafından biraz abartılsa da uzmanlaşmayı kesin çizgileriyle ayırmak beynin plastitesini (elastikliğini) göz ardı etmek olur. Beynimiz ayrık olsa bile, sağ ve sol hemisferlerin her şeye rağmen bütüncül bir şekilde çalışması ve hayatımızı sürdürebilmemiz beynin esnekliğinin en büyük kanıtı. Beyin hakkında, özellikle de hemisferlerin uzmanlaşmalarıyla alakalı daha çok çalışmaya ihtiyaç olsa da, biz kısaca beynin çok acayip ve çok güzel olduğunu söyleyebiliriz 🙂

 


Kaynaklar

Atkinson, R. C. ve diğerleri (2012). Psikolojiye Giriş. İstanbul: Arkadaş Yayınları.

Plotnik. R. (2011). Psikolojiye Giriş. İstanbul: Kaknüs Yayınları.

Carlson, N. R. (2011). Fizyolojik Psikoloji: Davranışın Nörobiyolojik Temelleri. Ankara: Nobel Yayınları.

 

Paylaşın, herkes okusun:
Share

One thought on “Sağ Beyin vs. Sol Beyin | Ayrık Beyin Nedir?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir