Ventromedial prefrontal korteks (vmPFK) prefrontal korteksin bir parçasıdır. Frontal lobun alt kısmına denk düşmektedir ve riskin, korkunun işlemlenmesi ile ilişkilidir. Ayrıca duygusal tepkileri ketleme, karar verme süreçlerinde de rol oynamaktadır.

Ventral tegmental alandan, amigdaladan, temporal lobdan, olfactory sistemden, dorsomedial talamustan girdi alır. Temporal lob, amigdala, lateral hipotalamus, hipokampal formasyon, singulat korteks, prefrontal korteksin belirli alanlarına da çıktıları vardır.

Ventromedial Prefrontal Korteks İşlevi

Ventromedial korteks orbitofrontal kortekse göre duygu düzenlemesi ile daha çok ilişkili olmasına rağmen, orbitofrontal ve ventromedial alanlar arasındaki işlevsel fark tam olarak ortaya koyulmuş değil.

Gelişimsel sinirbilim alanında yapılan çalışmalar vmPFK’deki nöral bağlantıların ergenlik ve ilk yetişkinlikle birlikte önemli ölçüde geliştiğini, bunun amigdala yoluyla gerçekleşen duygu düzenleme yetisinde artış ve kortizol seviyesindeki azalma ile ilişkili olduğu bulunmuştur.

Nadir görülen erken dönem (örneğin çocukluk) vmPFK hasarı vakalarında, yüksek derecede antisosyal davranış ve ahlaki yargılamada bozulmalar görülmüştür. Çocukluk sonrasında hasar alan kişilerle bu kişiler karşılaştırıldığında,  erken dönemde hasar alanlarda bozulan davranış örüntüleri benzerdir fakat daha yoğundur.  

Karar Verme

Bilateral (her iki lobunda) vmPFK lezyonu olan kişilerin entelektüel yeteneklerinde bir bozulma olmazken, kişilik ve sosyal karar verme içeren süreçlerde önemli bir bozulma görülmektedir.

Örneğin, bu kişilerin kesin sonuçları olmayan iki seçenek arasında seçim yapmakta zorlandığı görülmüş. Hasardan sonra bu kişilerin yaptıkları hatalardan çıkarım yapma ve  öğrenme kapasitelerinde bozulma olduğu görülmüştür. Yaptıkları seçimler olumsuz sonuçlara yol açsa da tekrar ve tekrar aynı seçimleri yaptıkları görülmüştür.

Bu hastalar, anında ödül veren seçenekleri seçerler, ancak bunların gelecekteki sonuçlarına göz yumarlar. Bununla birlikte, bu davranışın altında yatan mekanizmalar henüz tam olarak anlaşılamamıştır.

vmPFK hasarı (özellikle sağ hemisfer) ironiyi , sarkarstik konuşmaları ve aldatmacaları anlamakta zorlanma ile ilişkilidir. Bu alanda hasarı olan kişilerin göz boyayıcı, yanıltıcı reklamlardan daha kolay etkilendikleri bulunmuştur. Bu durum, yeni inançlara karşı şüphe duymaya ve onları sorgulamaya yarayan “hatalı etiketleme mekanizması”ndaki bir bozulmayla ilişkili olabilir.

vmPFK’sı zarar görmüş insanlar, ahlaki yargı içeren durumlarda bilinçli olarak hatasız bir şekilde karar verebilmektedirler ; ancak bu yalnızca onlara sunulan varsayıma dayalı durumlarda geçerli. Aynı ahlaki ilkeleri kendi hayatlarında benzer durumlara uygularken mantık yürütmede bir sorunla karşılaşıyorlar. Yani “Farzedelim ki” sorularında sağduyuya uygun yanıtlar verirken, bu farz ettiğimiz olay gerçek hayatta karşılarına çıktığında aynı sağduyuyu göstermiyor.

Sonuç olarak bu insanlar kendi ahlak değerleri ile tutarsız kararlar almaktır. vmPFK hasarını erken dönemde yaşamış olan kişiler, ahlaki kuralları çiğneme veya başkalarına zarar verme eylemlerine yol açacak işler yapma olasılıkları daha yüksektir. Yani bu durum erken dönemde hasar gören hastalar için özellikle geçerlidir diyebiliriz.

Duygu Düzenleme

vmPFK’deni bir görevi de olumsuz bir kaynakla tetiklenen duygusal tepkilerin başarıyla bastırılmasıyla ilişkilidir. Örneğin arkadaşınızdan ödünç aldığınız kulaklığı kaybettiğinizde yaşayacağınız pişmanlık ve üzüntünün siddeti, süresini düzenleyen yapılardan biridir.

vmPFK lezyonu olan hastalar hem duygusal tepkide hem de duygu düzenlemede eksiklikler gösterirler. Duygusal duyarlılıkları genel olarak azalır; şefkat, utanç ve suçluluk gibi belirgin sosyal duyguları belirgin oranda eksiklik gösterir. Bunlar, ahlaki değerlerle yakından ilgili olan duygulardır. Bu kişiler bazen, öfkelerini düzenleyememe ve hüsran yaşadıkları durumları tolere edememe gibi özellikler de sergilerler.

Bu kişilerde ayrıca empatide azalma, tepkisizlik ve zayıf karar verme yeteneği gibi alanlardaki bozulmalar sonucunda, kişiliklerinde değişim olur. Bu özellikler ise psikopatik kişilik özellikleri olarak bilinmektedir.

Muhtemelen ventromedial prefrontal korteks kişinin kendini inşa etmesinde de önemli bir rol üstlenir. Tramva sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile yapılan çalışmalar, vmPFK’nın, geçmiş duygusal deneyim ve olayların yeniden etkinleştirilmesi için önemli bir bileşen olduğu fikrini de destekler niteliktedir. Bu nedenle TSSB için vmPFK’nın aktivasyonuna yönelik tedaviler önerilmiştir.

Somatik İşaretleyici Hipotezi

vmPFK fonksiyonunu açıklayan teorilerden biri de  António Damásio’nun saygın somatik işaretleyici hipotezidir. Bu hipotez vmPFK’nın bedenden gelen (somatik) uyarımları karar verme sürecinde yorumlama ve uyarlama için önemini ortaya koyar.

Bu açıklama aynı zamanda vmPFK’nın duyguları ve duygusal tepkileri hafifletmede bir rol oynadığına dikkat çeker. Çünkü vmPFK, somatik belirtilerin pozitif veya negatif olduğuna karar verip bu duruma uygun bir yanıt vermekle ilişkilidir.

Çeviri Kaynağı:

http://reliawire.com/ventromedial-prefrontal-cortex/