En sıkıcı derste dakikaları sayıyorsunuz ve zaman bir türlü geçmiyor mu? Erkek/kız arkadaşınızla bir gün geçireceksiniz ve daha buluşalı 10 dk olmuş gibi hissetmenize rağmen ayrılık zamanı mı geldi? Neden çoğu yaşlı insanın ağzından “zaman çok hızlı geçiyor” ifadesini duyarız?
Psikolog Claudia Hammond, tüm bunlardan yola çıkarak zamanı algılayışımızın kişiden kişiye değişeceği fikrini incelemiş. Yeni ve ilginç bir şey yaparken zamanın daha hızlı geçtiği hissine kapıldığımızı, stresli olduğumuzda ya da sıkıcı bir iş yaparken ise zamanın geçmek bilmediğini düşündüğümüz lehine bulgulara ulaşmış. O ve zamanın algıya göre değiştiğine inanan diğer psikologlara göre algımızı manipüle edebilirsek hayatımızdan daha çok keyif alabilir, yaşlandıkça zamanın hızlı geçtiği korkusunu üzerimizden atabiliriz.
Hammond’ın yaptığı çalışmalar sonucu ulaşılan bu fenomen “Tatil Paradoksu” olarak adlandırılmaktadır. Biraz daha açacak olursak, tatile gittiğinizi düşünün ! Dolu dolu yaşadığınız 1 hafta… Ayrılık zamanı gelip eşyalarınızı toplamaya başladığınızda o 1 hafta size de 1 gün gibi gelmez mi? Hepimizin karşılaştığı bu durum aslında hiç de anormal değil. Tatilde kısa bir zamana hayatımız boyunca edineceğimiz deneyimlerin sıkıştırılmış halini sığdırıyoruz. (1 günde yapılabilecek maksimum aktivite gibi) Ya da denemediğimiz bir çok şeyi deneyim, yeni ve ilginç deneyimler ediniyoruz. Tüm bunlar zamanı algılayışımız üzerinde bir role sahip. Yani aslında zaman olduğu gibi akıyor ama biz denediğimiz yeni şeylere uyum sağlamaya çalışırken buna dikkat etmiyoruz.
Yine çok bilinen bir klişe üzerinden bunu açıklayacak olursak; Hammond’a göre zaman algısı en net şekilde, ölüm ya da başka bir korkunun yoğun hissedildiği zamanlarda değişmektedir. Yani bir araba kazası esnasında zamanın yavaşladığı, sahnelerin ağır çekimle verilmiş gibi hissettirdiğine dair yorumları düşünmek lazım burada. Yaptığı bir çalışmada örümcek fobisi olan kişilerin 45 saniye boyunca örümcekle aynı yerde kalmaları sağlanmış ve geçirdikleri süreyi tahmin etmeleri istenmiştir. Bu kişilerin geçirdikleri süreyi çok abarttıkları görülmüş. Aynı çalışma skydiving (gökyüzü dalışı) yapan kişilerle tekrarlanmış ve atlama sırasında geçirdikleri zamanı normalden daha kısa olarak bildirdikleri gözlenmiştir.
Tüm bu çalışmalar günlük rutinleri kırıp yeni şeyler denemenin bizim zaman algımızı da değiştireceğini göstermektedir. Yani her gün düzenli olarak okula giderken, bugün okulu kırmak istediğinizde zaman 3 kat daha hızlı geçebilir. Boşa harcamayın ! 🙂
Kaynaklar
https://www.brainpickings.org/2013/07/15/time-warped-claudia-hammond/
http://www.nature.com/scientificamericanmind/journal/v27/n4/pdf/scientificamericanmind0716-73.pdf
