Ağrınızı gidermek için ağrı kesicilerden daha yüksek bir doz almanız gerekiyorsa, bu bağımlı olduğunuz anlamına gelmez. Ancak bağımlılık ve tolerans arasında ayrım yapmak önemlidir. Kronik ağrı, hayatınız için ciddi bir tehdit oluşturabilir. Ancak ağrı kesiciler, ağrıları olan kişilerin yaşam kalitesini artırmak için doktorlar tarafından verilirken, bambaşka bir tehdit oluşturabilirler: Bağımlılık ve Aşırı Dozda Kullanım.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) yayınladığı yeni bir rapora göre, ağrı kesici ile ilgili aşırı doz ölümlerinin sayısı, eroin ve kokainden kullanımı sonucu (aşırı doz) gerçekleşen ölümlerden çok daha fazla. 2008 yılında Amerika’da aşırı dozda ağrı kesici kullanımı 15.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur. 2009’da ise acil servise yapılan ziyaretlerin neredeyse yarısı ağrı kesicilerin kötüye kullanımı ile ilgilidir. Çoğu aşırı doz kullanımı, ağrı kesici ilaçları eğlence amaçlı kullanmaya başlayan insanlarda ortaya çıkar. Ancak ilaçları reçete ile kullanmakta olan kişiler de halen risk altındadır. Peki ağrı kesicilere bağımlı olup olmayacağımız konusunda endişelenmeli miyiz? Buna cevap vermek için ağrı kesici toleransı ve bağımlılığı arasındaki farkı bilmemiz gerekmektedir.
Ağrı Kesici Toleransı Nedir?
Aylar ya da yıllarca opioid ağrı kesici kullananlar, genellikle bu ilaçlara karşı tolerans geliştirir. Yani ilaçlar bir zaman sonra aynı dozda kullanıldığında işe yaramamaktadır. Bu da aynı sonucu elde etmek için ilaçlarda daha yüksek doz kullanılması gerektiği anlamına gelir.Wilson Compton’a göre ağrı kesici alan birçok kişi bağımlılık riski konusunda endişe etmektedir. Ve tolerans konusundaki işaretleri bağımlılığa doğru bir gidiş olarak değerlendirmektedir. Ancak bu doğru olmayabilir. Tolerans ve bağımlılık arasındaki fark bağımlılığı nasıl tanımladığımıza ve uygun tıbbi kullanımı nasıl ayırt edeceğimize dikkat etmemiz gerektirmektedir.
Bazı hastalar, reçeteli ilaç bağımlılığı riski altındadır. Bu durum özellikle, geçmişte madde kötüye kullanım sorunu olanlarda daha sık gözlenmektedir. Ancak çoğu insan ağrı kesici kullanırken, bağımlılığı önleyebilir.
Compton: “Tolerans, kişiler medikal sebeplerle ilaç kullanmak zorunda kaldıklarında beklenen bir durumdur. Vücut ilaca uyum sağlarken, aynı etkiyi elde etmek için doz arttırımına ihtiyaç duyulabilir ” diye açıklamaktadır. Compton’a göre beynimiz aynı etkileri elde etmek için ilacın daha fazlasını isterken, başta karaciğer olmak üzere vücudumuz ilacı daha verimli bir şekilde kullanmaktadır. Yani bir ağrı kesiciyi aylar ya da yıllarca kullanmaya ihtiyaç duyarsanız, başta yeterli olan doz ilerleyen zamanlarda kullanacağınızın beş ya da on katından daha düşük olabilir.
Tolerans mı Bağımlılık mı?
Compton, tolerans ve bağımlılık arasındaki farkın anlaşılmasına vurgu yapmaktadır. Örneğin; üç ay önce size yardımcı olan ağrı kesici dozunun, şimdi ağrınızı hafifletmediğini fark ederseniz, daha yüksek bir doz kullanımı ve ne kadar yükseltileceğini öğrenmek için doktorunuza başvurmanız gerekmektedir. Diğer taraftan bağımlılık, akılcı davranışın düşmesine neden olmaktadır. Örneğin, ağrı kesiciye bağımlılık geliştiren bir kişi, “zor bir gün” nedeniyle doktora danışmadan fazladan bir doz alır. Yani insanlar bir sorunla karşılaştıklarında kendilerini tedavi etmeye başlayabilirler.
Doktorların bakış açısıyla bağımlılığın klasik bir belirtisi, ağrısı kontrol altında olan bir kişinin, daha fazla ağrı kesici istemesidir. Doktorların, ağrının kontrol altında olup olmadığını veya hastanın bu ilaca ihtiyaç duyup duymadığını belirleyebilecekleri kontrol araçları vardır. Compton’a göre; hayatlarımızı bir maddenin etrafında düzenlediğimizde ve sorunlara neden olmasına rağmen buna devam ettiğimizde; veya planlanandan daha fazla kullandığımızda bağımlılıktan söz edebiliriz.
Ağrı Kesici Toleransı Problemi
Compton, doktorumuzla yakın bir çalışmanın, ağrı kesicileri doğru dozda almanın en önemli yolu olduğunu söylemektedir. Ağrımızı gidermek için ne zaman ekstra doz alabileceğimizi doktorumuza veya hemşireye sormak da yanlış kullanımı önlemek için önemlidir. Bir seyahatten sonra, aşırı egzersiz yapılan bir gün ertesinde ekstra doz kullanımı bazen uygun olabilmektedir. Yine de kullanmadan önce doktorunuzla aynı şekilde düşünüp düşünmediğinizi öğrenmeniz gerekir.
Son olarak, ağrı kesici alan kişilerin, ilacı aldığı süre boyunca toleransın devam edeceğini bilmesi gerekmektedir. Ancak bir süre, ilaç alımı durdurulursa tolerans da düşmeye başlayacaktır. Bu, hastalar için bir sorun olabilir. Sıklıkla ilaç alımını durduran bir kişi yeniden ilaca başladığında aynı yüksek dozda almaya çalışabilir. Fakat tolerans düştüğü için o doz kişinin vücuduna uygun olmayacaktır. Yani bir süre ağrı kesici almayı bırakırsanız ve tekrar başlamanız gerektiğini düşünüyorsanız, önce lütfen doktorunuza danışın.
