‘’Gerçek kahramanlık oldukça gösterişsiz ve sönüktür. Diğerlerine üstün gelmek için her şeyi zorlamak değil, onların işine yarayacak şeyler yapmak için her şeyi göze almaktır.’’ Arthur Ashe
2 Ocak 2007’de çok kalabalık bir metro istasyonunda bekleyen yaklaşık 75 kişi, gaspa uğrayan ve bu mücadele sırasında tren raylarına düşen bir genci izlediler. Seyirciler bu korkunç vakanın tamamını izlediler fakat Wesley Autry dışında kimse bir şeyler yapmak için harekete geçmedi. Wesley, 2 kızını yanında duran yabancıya emanet edip, tren gelmeden önce adamı oradan çekmek için raylara atladı. Raylardan platforma birlikte çıkmak için zamanları olmadığını fark eden Wesley, hemen adamın üzerine doğru yatıp trenin ikisinin üzerinden geçmesine izin verdi.
Olay olduktan hemen sonra New York Times’a konuşan Wesley ‘’Olağan dışı bir şey yaptığımı düşünmüyorum; sadece yardıma ihtiyacı olan birini gördüm ve doğru olduğunu hissettiğim şeyi yaptım’’ dedi.
İnsanları büyük bir tehlike karşısında kahramanca davranış sergilemeye iten şey nedir ?
Kahramanlık konusunu düşündüğümüzde, bir çok örnek aklımıza gelebilir. ABD’nin Colorado eyaletinde bir tiyatroda meydana gelen silahlı saldırıdan kurtulan 3 kadının daha sonrasında erkek arkadaşları tarafından kurtarıldığı ortaya çıkmıştır. 3 adam da kız arkadaşlarının hayatlarını kendi bedenlerini siper olarak kullanarak kurtarmış ve sonucunda kendi canlarından olmuşlardır. 2012 yılında Sikh Tapınağı’nda gerçekleşen bir silahlı saldırı olayında ise bir adam tetikçinin silahını almak için uğraşırken hayatını kaybetmiş, diğer biri ise bu kişiye yardım etmeye çalışırken ağır bir şekilde yaralanmıştır.
Kahramanlık tüm kültürlerde son derece değerli bir şeydir. Peki bir kahramanı tam olarak nasıl tanımlarız? Bazı insanları kahramanca hareketlerde bulunmaya teşvik eden şey tam olarak nedir?
Araştırmacılar insanların kötü davranışlar sergilemesine nelerin neden olduğu konusunda daha birlik içinde ve net iken, insanları kahraman yapan şeylerin ne olduğu ile ilgili bu kadar net değiller.
Kahramanlık Nedir?
İnsanlara nasıl kahraman olunacağını öğreten ve kar amacı gütmeyen bir organizasyon olan ‘’Heroic Imagination Project’’e göre; kahramanlık birinin yararına yapılan bir davranış ve hareketi ya da ahlaki kuralları içermektedir. Bu organizasyon kahramanlığın 4 anahtar elementini şu şekilde tespit etmişlerdir:
- Kahramanlık gönüllü bir şeydir.
- Kahramanlık muhtaç olan kişilere hizmet edilerek yapılır.
- Kahramanlık fiziksel, sosyal açıdan ya da yaşam kalitesini etkileyecek yönden bir risk içerir.
- Kahramanlık sonucunda bir ödül ya da maddi beklenti olmamalıdır.
Psikologlar ya da diğer araştırmacılar kahramanlığı nasıl tanımlar? Aşağıda araştırmalar sonucunda ortaya koyulan bir çok öneriden birkaçı yer almaktadır:
- ‘’Basitçe söylemek gerekirse, kahramanlığın anahtarı bir kişinin diğer insanların içinde bulunduğu muhtaçlık durumu için endişe duyması, kendi ahlaki değerlerini korumak istemesi, sergileyeceği davranışın bir risk taşıdığını bilmesi ve sonucunda herhangi bir ödül beklememesidir. ‘’ (Philip Zimbardo, “What Makes a Hero?,” 2011)
- ‘’Kahramanlığın izleyicilerin gözünden bakıldığında var olduğunu bulmamıza rağmen, insanların kahramanlar hakkındaki inanışlarının sistematik bir modeli olduğunu da kabul ediyoruz. Bir çok kişinin katılımıyla yaptığımız oylama sonucunda, kahramanların bizim ‘’The Great 8’’ diye adlandırdığımı 8 karakteristik özellik taşımaya eğilimli olduğunu bulduk. Bu özellikler; zeki, güçlü, metanetli, özverili, şefkatli, karizmatik, güvenilir ve ilham veren’dir. Tabi ki bir kahramanın tüm bu özellikleri birden taşıması olağandışıdır fakat çoğu kahraman bu özelliklerden bir çoğunu taşıma eğilimindedir.’’ (Scott T. Allison & George R. Goethals, “Our Definition of ‘Hero,'” 2011)
- ‘’Kahramanlık; yardım eden kişinin ölümü ya da yaralanması ile sonuçlanacak bir olay karşısında olunmasına rağmen ,diğerlerine yardım etme üzerine kurulmuş davranışlardan oluşur.’’ (Selwyn W. Becker & Alice H. Eagly, ” The Heroism of Women and Men,” 2004)
Hepimizin içinde bir kahraman yatmıyor mu?
Kaynaklar
https://www.verywell.com/the-psychology-of-heroism-2795905 (Kısaltılarak çevrilmiştir.)
Philip Zimbardo’nun bu konu ile ilgili videosunu aşağıdan izleyebilirsiniz.
19
