Yeme Bozuklukları | Pika (Yabancı Madde Yeme)

Yeme bozukluklarına baktığımızda şu ana kadar anlattıklarımızın hepsinde bir besin maddesinden söz ettik. Yani ya bu besinin fazla alımı, ya alımdan sonra çıkartılması gibi problemlerden söz ettik. Peki insanlar besin –ya da gıda maddesi dersek- haricinde başka bir şey yiyebilir mi? Sizlere taş, toprak,kireç,cam,saç gibi besleyici hiçbir özelliği olmayan maddeleri yiyen insanlar olduğunu söylesek nasıl tepki verirsiniz? Belki de çocuğunuzda tam olarak bu alışkanlığın olduğundan yakınıyorsunuzdur! İlginç değil mi? Ama görülme sıklığı hiç de azımsanamayacak boyutta olan bu bozukluğa “Pika” demekteyiz. Gelin bu hastalığa biraz daha yakından bakalım!

Besleyici özelliği olmayan bu maddeleri yemek bazı kültürlerde hiç de yabancı karşılanmıyor. Hatta bunun gelişimsel sürecin doğal bir parçası olduğunu düşünenler bile var. Örneğin; Afrika’daki bazı topluluklarda hamile kadınlara sabah bulantılarını azaltması için çamaşır kolası yedirilmektedir!! Fakat bizim kültürümüze baktığımızda cam yiyor olmak hiç de normal karşılanacak bir durum değil (!) Cam yiyen bir insanı ancak gösteri ekiplerinde görüyoruz, ki o bile çoğu zaman hayretle karşılanıyor. Pika sendromu genelde çocuklarda karşımıza çıkıyor.  2 yaşın altındaki çocuklarda çok da endişelenmeye gerek yok. Biliyorsunuz ki onlarda her şeyi ağza götürme gibi bir davranış biçimi zaten var. Bu yüzden de yabancı cisimleri ağza sokma davranışını gözlemlediğiniz bebeğinizde pikadan şüphelenmenize gerek yok.  Yetişkinlerde ise sıklıkla gebelikte karşımıza çıkmaktadır. Pika hastalığına sahip kişilerde özellikle vücuttaki demir ve çinko eksikliğinin önemli düzeyde olduğunu kanıtlayan çalışmalar vardır. Hatta bazı çalışmalar demir ve çinko takviyesi yapıldığında yabancı cisim yeme davranışlarının azaldığını ortaya koymuştur.

“Toprağa Susamak”  değil de ne?

15 yaşında bir kız çabuk yorulma, baş dönmesi ve boy kısalığı gibi şikayetlerle kliniğe başvuruyor. Bunun sonunca tahliller yapılıyor ve vücudunda yüksek düzeyde çinko eksikliği tespit ediliyor. Biraz daha detaylı olarak incelendiğinde, hastada toprak yeme alışkanlığının olduğu bulunuyor. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda bu iki durumun birbiriyle sıkı sıkıya bağlantıda olduğu tespit edilmiştir. Bazı araştırmacılar toprak yeme alışkanlığının çinko (ya da demir) eksikliğine yol açtığını, bazıları ise tam tersine kişideki çinko (ya da demir) eksikliğinin toprak yeme davranışını tetiklediğini savunmaktadır. Eğer toprak görünce yemek istiyorum diyorsanız en iyisi siz çinko seviyenize bir baktırın.

Tabi bu hastalık sadece mineral eksikliğinden kaynaklanmıyor. Bunun dışında psikolojik bir yönünün de olduğunu kanıtlayan çalışmalara da rastlamak mümkün. Pika tanısı alan kişiler yabancı maddeye karşı güçlü bir yeme isteği duyduklarını bildirmektedirler. Aslında bu tam bir çıkmaz. Yabancı maddeleri güçlü bir yeme isteği, yerken alınan aşırı keyif ve sonucunda tekrar yeme isteği. Kurtulmak pek de mümkün görünmüyor değil mi? Genellikle psikiyatrik hastalıklarda (şizofreni, zihinsel gerilik) yabancı cisim yeme davranışı görülmektedir. Hatta bu hastaların ani ölümlerinde midelerinin incelenmesi gerekmektedir. Çünkü çoğunlukla midede yabancı bir cisme rastlanmaktadır.

Bu şekilde şizofreni tedavisi gören bir hasta ani bir ölüm sonucunda otopsiye alınmıştır. Hastanın yakınlarının bildirdiğine göre ciddi bir davranış problemi vardır: hasta bulduğu madeni paraları yutmaktadır. Bu yüzden de yakınları çoğu zaman ondan bu paraları sakladığını söylemiştir. Yapılan otopside midesinde 26 adet madeni para,  1 adet anahtar, 4 adet çivi, 18 adet vida gibi metal maddelere rastlanmıştır.

Pika

Pika hem yenilen cismin vücutta yarattığı etkiler yüzünden hem de yutma davranışı esnasında boğulma yaşanma riski oluşturmasından dolayı çok tehlikeli bir hastalıktır. Bu teşhisin konulabilmesi için DSM5’in gerektirdiği kriterler:

  • En az bir ay süreyle besleyici olmayan maddelerin sürekli olarak tüketilmesi.
  • Bu besleyici olmayan maddelerin tüketilmesi bireyin gelişim seviyesi için uygun değildir.
  • Yeme davranışı, kültürel olarak desteklenen veya sosyal normatif bir uygulamanın parçası değildir.
  • Başka bir zihinsel rahatsızlığın (otizm spektrum bozukluğu) varlığında veya bir tıbbi durum (Gebelik) sırasında meydana gelmesi durumunda, hastalık klinik değerlendirme gerektirecek kadar ağır olmalıdır.
Not: Pika sıklıkla, işlev bozukluğuyla bağlantılı diğer zihinsel sağlık bozukluklarında görülür.

Aileler, kalemlerinin arkasını kemiren çocuklara, pil ısıranlar ya da kağıt yiyenlere dikkat etmelidirler. Bu belirtiler Pika’ya işaret ediyor olabilir. Çocuklarda bu bozukluğun tedavisi için oyun terapisi en işe yarayan yöntem. Çocuğun yemeyi alışkanlık haline getirdiği madde yerine terapi sırasında alternatifler konuluyor. Böylece alışkanlık yön değiştirmiş oluyor.

Pika sendromu yaşayan kişiye hastalığın nedenlerine bağlı olarak farklı tedaviler uygulanmaktadır. Bu nedenle ilk aşamada altında yatan sebebi belirlemek  önemlidir. Saç yeme alışkanlığınız mı var ? Ya da 2 yaşından büyük olan çocuğunuzu ne zaman yalnız bıraksanız ağzına demir para mı götürüyor? Belki de bunlar pika sendromunun sinyalleridir. Dikkat etmek faydalı olabilir !

 


Kaynaklar

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı. (5. Baskı).(çev. Köroğlu E.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

Cantürk, N., Özdeş, T. ve Doğan, B. (2010). Pika: bir olgu sunumu.Adli Tıp Dergisi . 24(3). 62-67.

http://www.cshd.org.tr/uploads/pdf_CSH_329.pdf

 

Paylaşın, herkes okusun:
Share

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir