Bir işten kaytaracaksak yolunu buluruz diye düşünüyorsanız, merak etmeyin, sizinle aynı görüşü paylaşan insan sayısı azımsanmayacak kadar ! Yorulmuş olmasanız bile “dinlenmek için iki dakikalığına Facebook’a bakıp çıkıyorsanız”, çalışanlarınızın ya da öğrencilerinizin telefonda “sörf” yapmasından bıktıysanız, e-mail gönderdikten sonra nasıl olup da kendinizi Twitter’da bulduğunuzu bilmiyorsanız doğru yazıyı okuyorsunuz. Ama bir saniye, eğer hala “Sosyal Kaytarma – Ringelmann Etkisi Nedir ?” yazımızı okumadıysanız, çok ayıp etmişsiniz ! Eğer okuduysanız, buyrun efendim sanal kaytarma sebeplerine ve çözümlerine…
Kendini Birden Sosyal Medyada Bulanlar
Teknoloji, çığ gibi hızla büyürken neredeyse her eve, her iş yerine bilgisayarın ve internetin girmesi hayatlarımızı sorgulamamıza yol açtı: “Yahu internet yokken biz ne yapıyorduk ?” Artık birkaç saatliğine elektriğin gitmesi ya da bir şekilde internetin kesilmesi bile hayatımızda birçok şeyin aksamasına sebep oluyor. Tam bir mucize gibi tüm iş hayatını kolaylaştıran internet, iş yerleri ve kamu kuruluşları için nasıl bir zarara sebep olabilir hiç düşündünüz mü ? Ne yazık ki “sanal kaytarma” olarak nitelendirilen iş zamanında iş dışı internet kullanımı, kurum ve kuruluşlara mali zarar olarak geri dönmekte. Suistimal ya da bilinçsiz kullanım olarak düşünülebilecek bir durum.
Türkiye’de akademisyenlerle yapılan bir çalışmada neredeyse yarısının iş yerinde sosyalleşmek için interneti kullandığı görülmüş. ABD’de, diğer adıyla, siber aylaklığın ne kadar yaygın olduğu hakkında yapılan bir çalışmada iş yerinde internet kullanımının %50’sinin iş dışı olduğu bulunmuş ! Bununla kalsa yine iyi dedirten başka veriler de var. Bir başka çalışmada müstehcen içerikli gönderilerin %70’inin iş saatlerinde paylaşıldığı görülmüş. Diğer bir çalışmada katılımcıların %56’sı internet üzerinden kumar oynadıklarını ve yetişkin sitelerine girdiklerini söylemiş. Ders saatleri içinde müzik, video indiren yaramazlar da var ve yapılan çalışmalara göre sayıları az değil, neredeyse sınıfın yarısı ! Öğretmen okurlarımız, gerçekten üzgünüz…
“Sadece Beş Dakikalığına Takıldım” Dediğinizi Duyar Gibiyiz
Her şeyin amacı dışında kullanımına alıştık, ama bu durum o kadar da kötü mü ? Yani elbette iş yerinde yetişkin sitelerine bakmanızı tavsiye etmiyoruz, işin hukuki boyutları var, bizden söylemesi. Araştırmacılar 2002’den itibaren sanal kaytarmanın çeşitliliği üzerinde kafa yormaktalar. Bazı araştırmacılar sapkın örgütsel davranışlar kategorisinde (biz demiyoruz, araştırmacılar diyor) değerlendirmişler. Zamanın boşa harcandığı ve zarar verici olduğu düşünülebilir, ama gelin bir de madalyonun öbür yüzüne bakalım. Diğer araştırmacılar ise işin içine yaratıcılık, öğrenme fırsatı katıldığını savunuyorlar. Kısaca iş yerinde “sörf yapmak” her zaman zararlı bir davranış olmayabilir.
2004 senesinde Anandarajan sanal kaytarmayı üçe ayırmış:
- Yıkıcı Sanal Kaytarma: Yetişkin sitelerinde gezme, kumar oynama vb. faaliyetleri içerir.
- Dinlendirici Sanal Kaytarma: “Dayımlar yine bensiz mangala gitmiş.” ya da “Ayy bu ne güzel bir gömlekmiş, hem de %50 indirimde !” gibi cümleler içerir.
- Öğretici Sanal Kaytarma: Kaytarmaların patronlar için en güzeli, “psikolezyum.com” gibi sitelerde bir şeyler okumayı içerir.
Yıkıcı kaytarmanın gerçekten yıkıcı sonuçlara yol açabileceği konusunda hemfikiriz ama ya diğer aylaklıklarımız ?
Bir görüşe göre internette vakit öldürdükten sonra çalışanlar bu zamanı telafi edebilmek için daha iyi çalışmaktadırlar. Giden zaman geri gelmiyor, ama bu durum verimlilik artışına yol açabiliyor. Öte taraftan kimilerine göre internet bir yerde iş-yaşam dengesinin kurulmasına yardımcı olabiliyor. Hatta yapılan bir çalışmada internet üzerinden alışveriş uygulamalarının performansı ve iş tatminini arttırdığı görülmüş ! Altı üstü önemsiz sanal kaytarma diyip geçmeyelim lütfen, her derde deva… İşten ayrılma düşüncesini azaltıyor, zihni canlandırıyor, günlük iş stresinden kurtulmaya yardımcı oluyor, duyguları pozitif etkiliyor, işe duygusal bağlılığı arttırıyor. Daha neler neler !
Patronunuza Bu Yazıyı Mail Atabilirsiniz 🙂
Patronlara ve iş verenlere bir üzücü, bir sevindirici haberimizle ve çalışanlara da minik bir tavsiyeyle yazımızı bitirelim. Teknolojinin gelişmesinin önünü alamıyoruz ve bazen bu durumdan zarar verici, engellenemeyen durumlar ortaya çıkabiliyor. Herkesin akıllı telefonun ve internet paketinin olduğu bu zamanlarda “sanal kaytarma” denilen davranışın birtakım yasaklar ve hatta korkutmayla engellenebilmesi çok mümkün durmuyor. Fakat bu davranışın zararlarını azaltmak yine bizim elimizde. İş yerinde öğrenmeyi teşvik edici ortamın oluşturulması ve bilginin değerli görülmesi kaybedilen zamanı fazlasıyla telafi edebilir. Akademisyenlerle yapılan çalışmada katılımcıların yarısından fazlası rutin işlerini yaparken bir çalışma arkadaşının varlığının internette takılmalarına engel olduğunu belirtmişlerdir. Diğer taraftan tüm çalışanlara yine de ihtiyacınız olmayan şeyleri almamanızı ve Psikolezyum’dan başka sitelere girmemenizi tavsiye ederiz, iyi sörfler dileriz ! 🙂
Kaynaklar
Köse, S. Oral, L. Türesin, H. (2012). İş yaşamında sosyal kolaylaştırma kavramı ve sanal kaytarma ile ilişkisi: araştırma görevlileri üzerinde bir araştırma.
Keklik, B. Kılıç, R. Yıldız, H. Yıldız, B. (2015). Sanal kaytarma davranışlarının örgütsel öğrenme kapasitesi üzerindeki etkinin incelenmesi.
Örücü, E. Yıldız, H. (2014). İş yerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: sanal kaytarma.
